Yeldeğirmeni Sokak Sanatı Rehberi

Yeldeğirmeni İstanbul’da bir arada en çok mural görebileceğimiz semt. 2012’den beri devam eden Mural İstanbul Street Art Festival sayesinde Yeldeğirmeni duvarlarında 2012’den beri birikmiş muhteşem murallar var. Bir çoğu hala harika durumda, ne olur ne olmaz, silinmeden gidip görmeli.

Haydarpaşa Garı’nı izlemeye doyamadan iskeleye yanaştık.  Bu defa Kadıköy’e gitmiyoruz, Moda’ya da gitmiyoruz. Her yokuşun başında, Haydarpaşa Garı görünecek mi diye merakla denize doğru bakacağımız, Yeldeğirmeni sokaklarında gezeceğiz.

Kadıköy sahilinde, Haldun Taner Sahnesi’nden başlayıp, Haydarpaşa Garı’na uzanan, iç kısımda tren rayların sınırını çizdiği eski bir semt burası. Şimdinin nefes kesen Yeldeğirmeni yokuşları, zamanında iyi rüzgar alan yemyeşil bir tepeymiş. I. Abdülhamid döneminde, İstanbul’un un ihtiyacı karşılansın diye bu rüzgarlı tepeye dört adet yel değirmeni  yapılmış. Yel değirmenlerini artık göremiyoruz, sadece semtin isminde yaşıyorlar. 1800’lerin başında bu tepeye ızgara plan tipinde sokaklar ve apartmanlar inşa edilmiş. İstanbul’un ilk apartmanları bu semtte yapılmış.

İstanbul’un ulaşım açısından en şanslı semtlerinden biri Yeldeğirmeni. Vapur, motor, otobüs, minibüs, tren ne ararsanız hepsi yürüme mesafesinde. Yeldeğirmeni 200 yıldan fazla nezih, az bilinen, ulaşımı kolay, kiraları makul bir cevher olarak saklı kaldıktan sonra, son 5 yıldır büyük bir değişim içinde. Kimileri bu değişimden mutlu olsa da, semtin eskileri oldukça dertli. Kiralar yükselmiş, yufkacı, tüpçü, terzi yerlerini yeni gelen işletmelere bırakmış. İstanbul’da daha fazla cafeye, restorana ihtiyacımız var mı gerçekten? Biz tarihi binalarını bakımlı göreceğimiz, duvarları sanatla, sokakları eski esnafla dolu semtlere hasretiz.

Yeldeğirmeni aynı zamanda tarihi apartmanlar ve çeşmelere de ev sahipliği yapıyor. Kadıköy Belediyesi projelendirmesini yapmış. Bu yapıların bakımı da tamamlanırsa sokaklar muhteşem olacak.

Yeldeğirmeni’nde görmeniz gereken muralları ve tarihi yapıları sokak sokak listeledik. Yeldeğirmeni sokakları ızgara planlı olduğu için çok düzenli, eserleri semti dikey kesen sokakları yürüyerek keşfetmek daha kolay olacak. Yeldeğirmeni’ni merak eden herkes için keyifli bir rota olur umarız.

1- İskele Sokak

Sahilde Haydarpaşa yönünde yürürken sağda İskele Sokak tabelasını göreceksiniz. Keşfe tarihi binalarla dolu bu sokaktan başlayalım.

– Valpreda Apartmanı (İtalyan Apartmanı – 1909)

Haydarpaşa Garı yapımında görev alan Alman mühendisler, İtalyan işçiler konaklasın diye bu apartmanı yapmış, çok da güzel yapmış. Kapısı görkemli. Şu an durumu oldukça bakımsız, o da restorasyon projeleri arasında. Yenilenince sırf bu apartmanı görmek için bile Yeldeğirmeni’ne gidilir.

– Osmangazi İlkokulu (Alman Okulu – 1903)

Aynı Alman mühendisler çocukları okusun diye bu ilkokulu yapmış. Valpreda’nın tam karşısında. Bugün Osmangazi İlkokulu olarak kullanılan binanın sıradan bir yapı olmadığını hemen anlıyorsunuz.

– Ali Bey Apartmanı

Okulu geçince sağda köşede göreceğiniz apartman, Yeldeğirmeni’nde yapılan ilk Türk apartmanı.

– Notre Dame Du Rosaire Kilisesi (1895) – Yeldeğirmeni Sanat (2014)

Fransız rahibelerin açtığı okul, rahibe okulu, manastır, kilise ve okul binası olarak inşa edilmiş. 1911’deki yangında zarar görmüş. 1999’da ise kullanılamaz hale gelmiş. Kadıköy Belediyesi’nin mülk sahiplerinden binayı satın almasıyla, yapı kültür ve değerleri korunarak konser ve sergi alanı haline getirilmiş, 2014’de açılmış. İsteyenler için hala ibadete açık. Yeldeğirmeni Sanat ‘da klasik müzik konserleri ya da film günleri yakalayabilirsiniz. Programı görmek için tıklayın.

– Kemal Atatürk Lisesi ( Saint Euphemie Okulu – 1895)

1894’de Fransa’dan gelen rahibelerin açtığı okul, 1950 yılında Kemal Atatürk Ortaokulu adını almış. Liseye arkanızı dönerseniz Jaz’in muhteşem muralını göreceksiniz.

– One against One – Jaz (2013)

Arjantinli mural sanatçısı Franco Fasoli, Jaz ismi ile biliniyor. “One against One” isimli eseri etkileyici. Sanatçıyı Instagram’da takip etmek isterseniz tıklayın.

– Claudio Ethos (2012)

İskele Sokak ile Karakolhane Caddesi köşesinde. Brezilyalı sanatçı Claudio Ethos’un muralı İskele Sokak’taki son eser.  Sanatçıyı Instagram’da takip etmek isterseniz tıklayın.

2- Macit Erbudak Sokak

– In Dreams – Freddy Sam (2013)

Macit Erbudak Sokak ile Karakolhane Caddesi köşesinde. Güney Afrikalı ressam Ricky Lee Gordon, Freddy Sam ismini kullanıyor.  In Dreams isimli eseri İstanbul’a hediyesi. Sanatçıyı Instagram’da takip etmek isterseniz tıklayın.

– Sünget Apartmanı (Ankara Han)

Haydarpaşa Garı’nı yapan Alman mühendis ve mimarlar 1900’lerin başında kendilerine lojman olarak bu binayı yapmışlar.

– Tarihi Yeldeğirmeni Simit Fırını

Bir zamanlar burada olan yel değirmenleri kadar eski değil ama 1970’lerden beri odun ateşinde pişirdikleri simitleriyle sevilen bir fırın. Semtte bir zamanlar un üretildiğini hatırlatan bir tek fırınlar kalmış.

– Resistancia – Inti (2013)

Macit Erbudak Sokak ile Taşlı Bayır Sokak köşesinde. Şilili sanatçının Resistancia isimli eseri çok etkileyici. Sanatçıyı Instagram’da takip etmek isterseniz tıklayın.

3- Kır Kahvesi Sokak 

– Dabtar (2013) ve B.Shanti (2013)

Tren raylarının karşısında, Kır Kahvesi Sokak’taki 2 muralı görmelisiniz. Kolektif bir oluşum olan Captain Borderline ekibinden, Alman sanatçılar Dabtar soldaki sufi muralını, B.Shanti ise sağdaki fes ve penguenlerin olduğu muralı yapmış. Captain Borderline ekibinin daha fazla işini görmek isterseniz tıklayın.

– Rasimpaşa Cami (1905)

1835’de mescit olarak inşa edilen yapı, 1905’de camiye dönüştürülmüş. Rasim Paşa’nın eşi, paşa vefat edince mescidi camiye çevirmek için tüm masrafları karşılamış ve ismini yaşatmak için camiye Rasimpaşa ismini vermiş.

4- Mühendis Sarı Ali Sokak

– Levi Ponce (2015) ve Kristy Sandoval (2015)

Amerikalı sanatçılar Levi Ponce’un Ayasofya’daki mozaiklerden esinlenerek yaptığı muralı ve  Kristy Sandoval’ın kargası yan yana bir duvarı paylaşıyor. Sanatçıların Instagram hesaplarını takip etmek isterseniz Levi Ponce  ve Kristy Sandoval isimlerine tıklayın.

5- Karakolhane Caddesi

Bu cadde Yeldeğirmeni’nin en kalabalık caddesi. Onlarca fırın, cafe ve dükkan bu cadde üzerinde.

– İsimsizler – rad+cins+canavar (2013)

Levi Ponce ve Kristy Sandoval murallarının tam bitişiğinde, Karakolhane Caddesi’ne döner dönmez 3 Türk sanatçı Rad, Cins ve Canavar’ın ortak projesi olan İsimsizler muralını görebilirsiniz. Sanatçıların daha fazla işini görmek isterseniz Cins ve Canavar isimlerine tıklayın.

Yeldeğirmeni’nde görmek gereken murallardan sadece 5 tanesi kaldı. Karakolhane Caddesi boyunca Kadıköy yönünde yürürüp Misakı Milli Sokak’a gideceğiz. Cadde üzerinde mola vermek isterseniz bir çok seçenek var. Bizim için öncelik iyi kahve olduğundan, Kamarad Coffee Roastery’ye gittik. Americano oldukça iyiydi. Yeldeğirmeni Sandviççisi’nden aldığımız sandviçleri Kamarad’da yedik. Soslar sandviçlere ayrı bir lezzet katmış. Bu caddede yeme içme konusunda seçenek çok.

– Ayios Yorgios Rum Ortodoks Kilisesi (1961)

Eskiden Rum Okulu (1881) olan arsadaki bina yıkılınca 1926’da yerine ahşap kilise binası yapılmış. Ahşap kilise ise bugünkü bina ile 1961’de değiştirilmiş, yapım tarihi itibariyle Türkiye’de en son yapılan kilise bu. Caddeden yürürken, bahçesinden yükselen 15 metre yüksekliğindeki çanı görebiliyorsunuz.

– Hemdat Israel Sinagogu (1899)

Kiliseyi geçtikten sonra sağda Uzun Hafız Sokak var, Karakolhane’den 200 metrelik kısa bir çıkış yapıp Türkiye’nin en eski sinagoglarından birini yerinde görebilirsiniz.

6- Talimhane Sokak

– M-City (2014)

Polonyalı sanatçı Mariusz Waras’ın yaptığı bu bilim kurgu kıyamet tasviri mural, 2014’de dünyanın en iyi 20 muralı arasında gösterildi. Sanatçının Instagram hesabını takip etmek isterseniz tıklayın.

– Istanbul – Sepe ve Chazme (2014)

Polonyalı sanatçılar Sepe ve Chazme 718’in birlikte yaptığı bu mural Istanbul’u anlatıyor. Sanatçıların Instagram hesabını takip etmek isterseniz Chazme 718 ve Sepe isimlerine tıklayın.

7- Yeldeğirmeni Misakı Milli Sokak

Misakı Milli Sokak’ta sahile yaklaştığınızda, sokağı yatay kesen son 3 sokakta, 3 harika mural daha var.

– Bambino – Pixel Pancho (2012)

Nüzhet Efendi Sokak’tan sola dönünce ilk sağda köşede bu harika muralı göreceksiniz. İtalyan sanatçının “erkek çocuk” isimli muralı enfes görünüyor. Ah o ilanı da kaldırsalar ne güzel olacak. Sanatçının Instagram hesabını takip etmek isterseniz tıklayın.

– Family – Amose (2012)

Misakı Milli Sokak ile Kırmızı Sokak kesişiminde hemen sağda, geometrik insan figürleri ile ünlü Amose’un, Yeldeğirmeni’ne hediye ettiği aile resmini göreceksiniz. Fransız sanatçının diğer işlerini de görmek isterseniz tıklayın.

– Dome (2012)

Alman sanatçı Dome’un siyah beyaz gemi muralı ise Misakı Milli Sokak ile Teyyareci Sami Sokak kesişiminde yine sağda. Sanatçının Instagram hesabını takip etmek isterseniz tıklayın.

*Bu yazı oneblog için yazılmıştır ve ilk kez 7 Aralık 2016’da oneblog.garantione.com.tr ‘de yayınlanmıştır.